Je wilt van baan wisselen. In jouw contract staat een stevig concurrentie- en relatiebeding met boeteclausule. Wat moet je doen? Kan jouw baas hiermee verhinderen dat je bij hem opzegt en overstapt naar een andere werkgever? In de huidige krappe arbeidsmarkt staan de 653-bedingen vol in de schijnwerpers. Ik beantwoord 10 vragen over dit actuele onderwerp.
1: Wat is een 653-beding?
Een afspraak met je werkgever over wat je niet mag doen als je bij hem uit dienst treedt en iets voor jezelf wilt beginnen of bij een nieuwe baas aan de slag gaat. Denk aan een verbod om in dezelfde branche als jouw werkgever te werken (concurrentiebeding), dezelfde klanten te bedienen (relatiebeding) of zijn personeel over te nemen (ronselbeding). Dit is een beperking van jouw recht op vrije arbeidskeuze. De wetgever heeft het gebruik van dit soort afspraken aan banden gelegd in art. 7:653 BW. Vandaar: 653-beding. Uit de rechtspraak blijkt dat werkgevers zich lang niet altijd aan de wet houden. Je bent dan aangewezen op professionele hulp. Hier ligt een belangrijke taak voor de arbeidsrechtadvocaat.
2: Wanneer is een 653-beding geldig?
Het beding moet schriftelijk worden vastgelegd en duidelijk zijn. Dat geldt voor alle contracten: tijdelijke en vaste. Het 653-beding moet in je contract staan of in een ander document (bijv. personeelsgids) waar je bij ondertekening kennis van kunt nemen. Teken je voor een 653-beding waarvan je de inhoud niet kent dan geldt het beding gewoon niet. In tal van situaties gaat het op dit belangrijke punt toch mis. De advocaat kan dit blootleggen.
3: Moet een 653-beding gemotiveerd zijn?
Ja, maar alleen als je een tijdelijk contract hebt. Dus voor vaste contracten geldt die eis niet. De motivering moet op papier staan, bij voorkeur in het 653-beding. Zonder motivering is het 653-beding nietig. Herstel van dit gebrek is niet toegestaan.
4: Wat moet de werkgever doen?
Precies uitleggen welk specifiek bedrijfsbelang hem noodzaakt het 653-beding in jouw contract op te nemen. Een gebrekkige motivering mag later niet verbeterd, aangevuld of verduidelijkt worden. Niet mondeling, niet schriftelijk. Ook niet in de rechtszaal. Een gebrekkige motivering leidt tot vernietigbaarheid. Dat is minder zwaar dan nietigheid.
5: Wat geldt bij contractverlenging?
Casus 1: je contract voor 6 maanden met geldig 653-beding loopt af en wordt - stilzwijgend - voortgezet. Je krijgt zodoende wéér een contract voor 6 maanden.
Antwoord: het 653-beding blijft gelden en hoeft niet opnieuw te worden vastgelegd.
Casus 2: je contract voor 6 maanden met geldig 653-beding loopt af maar nu legt je werkgever de verlenging die volgt - uitdrukkelijk - vast.
Antwoord: in dit geval moet het beding opnieuw worden vastgelegd.
Casus 3: je contract voor 6 maanden loopt af; het 653-beding in jouw contract is niet gemotiveerd; na 6 maanden treedt je in vaste dienst.
Antwoord: het 653-beding was nietig; er moet een nieuw beding worden vastgelegd.
Casus 4: het 653-beding in je contract voor 6 maanden is slecht gemotiveerd maar blijft in tact omdat je niet naar de rechter stapt. Je komt in vaste dienst.
Antwoord: gebeurt dat stilzwijgend dan is vernieuwing van het 653-beding niet nodig. Het beding heeft zijn geldigheid behouden en maakt nu deel uit van je vaste arbeidsverhouding. Alleen in tijdelijke contracten moeten 653-bedingen goed gemotiveerd zijn, niet in vaste. De uitkomst wordt anders als je voor je vaste baan een nieuw stuk tekent. De werkgever moet jou dan ook opnieuw voor het 653-beding laten tekenen. Anders geldt het niet.
6: Mijn functie is veranderd; geldt het 653-beding dan nog wel?
Niet als je werk ingrijpend is veranderd en het beding zwaarder gaat drukken. Het beding reduceert dan jouw kansen op de arbeidsmarkt om een vergelijkbare (hogere dan de oorspronkelijke) functie te vinden. Maar niet elke ingrijpende wijziging leidt tot verzwaring. Als de nieuwe functie een next step is in een zorgvuldig uitgestippelde loopbaanontwikkeling dan is vernieuwing van het 653-beding niet nodig. Maar ben je iemand die zich (zonder plan) heeft opgewerkt dan kan dit anders liggen: het beding kan jou straks lelijk in de weg zitten want hogere functies worden schaarser naarmate je hoger acteert. In dat geval moet het beding, wil het geldig blijven, wel worden vernieuwd. Anders geldt het niet meer.
7: Kan ik mijn 653-beding aanvechten?
Zeker. Het werkgeversbelang wordt dan afgewogen tegen jouw belangen. Als de rechter vindt dat de werkgever eigenlijk geen belang heeft bij het 653-beding of oordeelt dat het belang van de werkgever voor jouw belang moet wijken dan zet hij een streep door het beding. Vaak al in kort geding. Het beding wordt dan geschorst.
8: Welke belangen spelen een rol?
De werkgever mag het 653-beding slechts gebruiken om zijn bedrijfsdebiet te beschermen (knowhow en goodwill). Denk aan prijzen, werkmethoden en klantenkring. Als jij hier kennis van hebt gekregen dan beschik je over concurrentiegevoelige informatie die niet in vreemde handen mag komen. Of dat genoeg is voor handhaving van het 653-beding hangt af van de zwaarte van de belangen aan jouw kant. Ik noem hier: vrijheid van arbeidskeuze, voorzien in eigen levensonderhoud, positieverbetering, salaris, doorgroeimogelijkheden.
Het 653-beding is niet bedoeld om jou vast te houden (vervanging is moeilijk te vinden) of een concurrent een hak te zetten. De werkgever mag alleen naar zichzelf kijken: jouw overstap naar de concurrent moet schadelijk zijn voor zijn bedrijf. Alleen dat telt.
9: Welke stappen moet ik zetten?
Praat met je baas en vraag of er een probleem is als je overstapt. Soms wil hij alleen maar dat je van zijn klanten en personeel afblijft maar gunt hij jou de overstap. Als hij zich onredelijk opstelt of niet met je wil praten, moet je rechtshulp zoeken. Je kunt in kort geding om schorsing van het 653-beding vragen om zo boetes te voorkomen. Voor het geval schorsing uitblijft, vraag je matiging van boetes en een financiële tegemoetkoming voor jouw schade. Denk aan het stuk salaris dat je misloopt zolang je aan het 653-beding gebonden bent en daardoor (nog) niet kunt overstappen naar die andere, beter betaalde baan.
10: Wanneer ben ik in overtreding?
Als je nieuwe werkgever geen concurrent is van je vorige baas of als een partij waar je mee praat geen relatie van je vorige werkgever was dan is er ook niks aan de hand. Vaak circuleert bij jouw werkgever een lijst van bedrijven die als (gevreesde) concurrenten worden gezien. Je werkgever doet er verstandig aan om jou die lijst bij ondertekening van het 653-beding te tonen. Doet hij dat niet, dan dreigt ongeldigheid van het 653-beding.
Wil je meer weten over het 653-beding in jouw contract, neem dan contact met mij op.
Walter Sterk, advocaat arbeidsrecht
06-54654450
Heerlen, 30 november 2022